Dilimizde cümleler farklı ölçütlere göre sınıflandırılır. Bu sınıflandırmalar, cümlelerin yapısını, yüklemini, anlamını ve kuruluş biçimini daha iyi anlamamıza yardımcı olur. Türkçede cümle türlerini bilmek, hem doğru hem de etkili iletişim kurmak açısından oldukça önemlidir. Aşağıda cümle türleri açıklamaları ve örnekleriyle birlikte yer almaktadır.
1. Yapılarına Göre Cümleler
Basit Cümle: Tek bir yargı içerir, içinde başka cümle bulunmaz.
Örnekleri:
Bugün hava oldukça serindi.
Arkadaşım yeni bir kitap aldı.
Birleşik Cümle: Bir temel yargı ve en az bir yan yargı barındırır.
Örnekler:
Sınavı kazanacağını biliyordum.
Örnek: Sana söylediklerimi unutma diye deftere yazdım.
Sıralı Cümle: Birbirine bağlı ya da bağımsız olarak art arda sıralanmış cümlelerdir.
Örnekler:
Kitaplarını topladı, odasını düzenledi, biraz da müzik dinledi.
Kahvaltısını yaptı, hızlıca hazırlandı, evden çıktı.
Bağlı Cümle: Bağlaçlarla birbirine bağlanmış cümlelerden oluşur.
Örnekler:
Hem kahvesini içti hem de pencereden dışarıyı izledi.
Ya sen gel ya da ben gideyim.
2. Yüklemin Türüne Göre Cümleler
Fiil Cümlesi: Yüklemi fiil olan cümlelerdir.
Örnekler:
Bahçeye yeni çiçekler ektim.
Dün gece çok geç uyudum.
İsim Cümlesi: Yüklemi isim ya da isim soylu sözcük olan cümlelerdir.
Örnekler:
O evin manzarası gerçekten büyüleyici.
Kardeşim çok neşeli bir çocuk.
3. Yüklemin Yerine Göre Cümleler
Kurallı (Düz) Cümle: Yüklemin sonda olduğu cümlelerdir.
Örnekler:
Çocuklar parkta koşuşturuyordu.
Annem mutfakta yemek yapıyor.
Devrik Cümle: Yüklemin sonda olmadığı cümlelerdir.
Örnekler:
Çok yorulmuştu bugün.
Hemen gel buraya.
Eksiltili Cümle: Düşüncenin tam olarak ifade edilmediği cümlelerdir.
Örnekler:
Keşke sen de bizimle gelseydin…
Bunu bir de öğretmenim görse…
4. Anlamına Göre Cümleler
Olumlu Cümle: Yüklemdeki iş ya da durum gerçekleşmiştir.
Örnekler:
Sabah erkenden kahvaltı yaptık.
Bugün çok güzel haberler aldım.
Olumsuz Cümle: Yüklemdeki iş ya da durum gerçekleşmemiştir.
Örnekler:
Bugün dışarı çıkmadım.
Hiç kimse soruma cevap vermedi.
Soru Cümlesi: Bir durumu öğrenmek için kurulan cümlelerdir.
Örnek: Yarın bizimle sinemaya gelir misin?
Örnek: Bu kitabı nereden aldın?
Emir Cümlesi: Bir işin yapılmasını ya da yapılmamasını isteyen cümlelerdir.
Örnek: Defterini hemen çıkar ve not al.
Örnek: Kapıyı kapat lütfen.
Ünlem Cümlesi: Duygu ve heyecanı güçlü biçimde aktaran cümlelerdir.
Örnek: Ne güzel bir gün bu!
Örnek: Aman Allah’ım, inanılmaz bir manzara!
İstek Cümlesi: Arzu, dilek ya da temenni bildiren cümlelerdir.
Örnek: Keşke bu tatil hiç bitmese.
Örnek: Ah bir de yağmur yağsa.
Şart Cümlesi: Bir koşula bağlı olarak kurulan cümlelerdir.
Örnek: Derslerini düzenli çalışırsan başarılı olursun.
Örnek: Eğer erken gelirsen birlikte kahvaltı ederiz.
sponsorlu bağlantılar